19 maart 2024

Is complexe traumabehandeling alléén weggelegd voor de psycholoog?

‘Er is sprake van trauma, dus we plannen haar in bij de psycholoog’, ‘Dit is te complex voor ons, we melden hem aan bij de traumakliniek’ of ‘Wat moeten we nu, ze is alweer afgewezen voor traumabehandeling’.

Ik ben een Sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV), die werkzaam is in een hoogspecialistisch traumacentrum en niks anders doet dan de hele dag werken met trauma. Ik ben er echter van overtuigd dat elke SPV interventies kan inzetten op het gebied van Trauma. Misschien minder in de traumaverwerkingsfase, maar wel in de weg ernaartoe, de ondersteuning er naast en de fase erna. Ook denk ik dat de SPV er bij uitstek voor cliënten kan zijn, die niet in staat zijn inhoudelijk zijn/haar trauma’s aan te pakken.

Ook al zijn er vele onderzoeken (evidence based practice) naar het direct toepassen van bijvoorbeeld EMDR bij Trauma, wil ik stilstaan bij de dagelijkse klinische praktijk (practice based evidence), waarbij de SPV met grote regelmaat cliënten ondersteunen en behandelen, die te onstabiel zijn voor EMDR of voldoen aan één van de contra-indicaties als bijvoorbeeld; verslaving, ondergewicht of suïcidaliteit. Met andere woorden ze worden afgewezen voor traumabehandeling.

Nu bestaat trauma behandeling niet enkel uit de verwerkingsinterventies zoals bijvoorbeeld EMDR, maar uit veel meer. In de volgende onderdelen van de klinisch proces [1] past de SPV:
⦁ Opstellen van een behandelplan, met daarin herstel gerichte doelen
Is traumaverwerking wel een doel op zich of gaat het de cliënt (ook) om herstel van bepaalde rollen en zijn deze ook op andere manieren te verbeteren?
⦁ Afspraken maken over gebruik van alcohol, drugs en eventueel andere belemmerende factoren gedurende de behandeling en indien nodig hier nog interventies op richten.
⦁ Het opstellen van een crisis- en signaleringsplan.
⦁ Het opstellen van een terugval preventieplan
⦁ Het betrekken van de naasten en voorzien van psycho-educatie over trauma en de impact voor naasten.
En inhoudelijk kan de SPV;
⦁ Psycho-educatie over trauma en het effect op je brein, lichaam en stemming
⦁ Psycho-educatie over spanningsregulatie
Denk hierbij aan de Window of tolerance, de spanningsmeter of stoplicht model.
⦁ Psycho-educatie over het herkennen en reguleren van emoties.
⦁ Aanleren van – en oefenen met vaardigheden gericht op spanningsregulatie.
⦁ Aanleren van – en oefenen met inzetten van zintuigen om (ook tijdens de traumaverwerking) in het hier & nu te kunnen blijven.
⦁ Versterken van de gezond copinggedrag.

‘’Psycho-educatie is een behandelinterventie waarbij samen met de patiënt barrières voor gedragsverandering worden ontdekt en opgelost, naar eigen mogelijkheden en vaardigheden van de patiënt. De informatie wordt op diverse manieren gegeven: auditief, visueel en praktisch, tegemoetkomend aan de leerstijl en het niveau van de patiënt. Verschillende gesprekstechnieken kunnen worden ingezet en er is in ieder geval ruimte voor de emoties die het hebben van een Psychotrauma- of een stressorgerelateerde stoornis met zich meebrengt. Een empathische benadering door alle zorgverleners is van belang’’ [2]
Voor het inzetten van deze interventies hebben we tal van methodes in onze rugzak zitten en zijn er tal van boeken te vinden. Denk aan DGT, CGT, ACT, VERS, STAIR en Vroeger & verder. En kom je er nou echt niet uit, of heb je tips nodig welke interventies je kunt toepassen? Veel traumacentra of traumaexpertise afdelingen hebben telefonische spreekuren of consultatie middelen.
De komende maanden neem ik jullie mee in de verschillende interventies!

[1] Akwa GGZ, 2020, Zorgstandaard psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen,
[2] Akwa GGZ, 2020, Zorgstandaard psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen 5.4.1.