SPV blogspot Annemarie: Online werken als sociaal psychiatrisch verpleegkundige; kansen en uitdagingen
Annemarie Cusinello, sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij het gebiedsteam Lelystad Oost van GGZ Centraal.
Zes maanden geleden begon ik aan iets nieuws: volledig online werken als sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) binnen een gebiedsteam in de specialistische GGZ (SGGZ). In het begin vond ik dat best spannend. Hoe zou het zijn om cliënten niet fysiek te ontmoeten? Zou ik nog wel dezelfde verbinding kunnen maken? En hoe ga je om met de technische kant van online werken?
Inmiddels heb ik ervaren wat de voordelen én de uitdagingen zijn. In dit artikel deel ik mijn persoonlijke inzichten, mede naar aanleiding van recent onderzoek door MIND en het programma Vliegwiel van Patiëntenfederatie Nederland naar digitale zorg in de GGZ.
Toen ik overstapte naar online werken, moest ik echt wennen. Ik was gewend om cliënten face-to-face te zien, om hun lichaamstaal en subtiele signalen direct op te vangen. De eerste online gesprekken voelden wat onwennig. Ik vroeg me af of ik mijn cliënten wel voldoende zou kunnen ondersteunen op afstand. Maar al snel merkte ik dat er ook veel voordelen waren. Online werken maakt het makkelijker om cliënten te bereiken die anders lastig op afspraak zouden komen, bijvoorbeeld door afstand of fysieke beperkingen. Het geeft zowel de cliënt als mijzelf meer vrijheid in het plannen van sessies. Veel cliënten vinden het fijn dat ze vanuit hun eigen vertrouwde omgeving kunnen praten. Ik merk dat dit voor sommigen drempelverlagend werkt; ze voelen zich veiliger en durven makkelijker open te zijn.
Wat ik ook meteen merkte, was hoeveel tijd ik bespaarde. Geen reistijd betekende dat ik meer tijd had voor gesprekken en dat cliënten minder snel afspraken afzegden. Ik kon mijn tijd beter indelen en makkelijker schakelen tussen verschillende taken. Dat maakte mijn werkdag een stuk efficiënter. Bovendien merk ik dat sommige cliënten sneller geneigd zijn een kort contactmoment in te plannen als ze ergens mee zitten, iets wat in een fysieke setting misschien minder laagdrempelig zou zijn. Dit sluit aan bij de bevindingen uit het onderzoek van MIND en Patiëntenfederatie Nederland, waarin cliënten aangeven dat digitale zorg vooral gewaardeerd wordt als aanvulling op de reguliere behandeling.
Daarnaast ontdekte ik hoe waardevol digitale tools kunnen zijn. Er zijn handige e-health modules, zoals online dagboeken en psycho-educatie. Sommige cliënten raken hierdoor meer betrokken bij hun behandeling en houden makkelijker hun eigen voortgang bij. Dit biedt mij als behandelaar ook extra inzichten, omdat cliënten soms meer delen via een digitaal platform dan ze in een face-to-face gesprek zouden doen. Uit het onderzoek blijkt dat vooral VR, chatgesprekken en apps als positieve toevoegingen worden ervaren, omdat ze helpen bij herstel en inzicht geven in klachtenpatronen.
Toch waren er ook uitdagingen. In het begin miste ik de non-verbale communicatie enorm. Online zie je minder lichaamstaal en andere subtiele signalen, waardoor het soms lastiger is om emoties goed te peilen. Ik moest leren om nog scherper te luisteren en vaker expliciet te vragen naar hoe iemand zich voelt. Ook let ik nu bewuster op kleine aanwijzingen, zoals stemveranderingen of pauzes in het gesprek.
Technische problemen waren ook een uitdaging. Niet iedereen heeft een stabiele internetverbinding of voelt zich comfortabel met digitale tools. Soms loopt een sessie vast door een slechte verbinding, wat frustrerend kan zijn voor zowel mij als de cliënt. Ik heb geleerd om altijd een alternatief achter de hand te hebben, zoals overschakelen naar bellen als videobellen niet werkt. Daarnaast blijft privacy en veiligheid een aandachtspunt. Ik maak duidelijke afspraken met cliënten over hoe en waar ze het beste een sessie kunnen volgen. Toch blijft het soms lastig, vooral als cliënten thuis geen rustige of veilige plek hebben om te praten. Dit sluit aan bij de bevindingen van MIND en Patiëntenfederatie Nederland, waarin cliënten aangeven dat fysiek contact met een behandelaar essentieel blijft voor een vertrouwensrelatie en diepgang in gesprekken.
Wat ik heb geleerd in de afgelopen maanden, is dat online werken als SPV ontzettend veel voordelen heeft, maar dat het ook om een andere manier van werken vraagt. Het heeft me flexibeler gemaakt en bewuster in mijn manier van communiceren. Waar ik eerst twijfels had, zie ik nu hoe waardevol deze manier van werken kan zijn. Het biedt kansen om zorg laagdrempeliger en efficiënter te maken, maar vraagt ook om aanpassingen. Inmiddels voel ik me helemaal op mijn plek in deze manier van werken, en ik geloof dat een combinatie van online en face-to-face contact de toekomst is.
