SPV blogspot Mirella; Verslavingszorg kijkt naar ‘de GGZ’ en GGZ kijkt naar ‘de Verslavingszorg’.

Mijn naam is Mirella Carfora. Ik ben werkzaam als SPV bij GGZ-NHN voor de teams persoonlijkheids- en eetstoornissen. Daarnaast ben ik ook consulterend naar cliënten en medewerkers van de teams ADHD en het jong volwassenen team (JOVO). De klachten van deze groep cliënten zijn multi complex en een vaak voorkomende coping is middelengebruik of een gedragsverslaving.

“Oei, er speelt verslaving, hoort deze cliënt dan wel hier? Moet er niet eerst verwezen worden naar de verslavingszorg?” Wat als er dubbeldiagnostiek speelt, waar hoort de cliënt dan thuis? Verslavingszorg kijkt naar ‘de GGZ’ en GGZ kijkt naar ‘de Verslavingszorg’. De cliënt lijkt tussen wal en schip te vallen.

In mijn werk als SPV word ik door mijn collega’s vaak gevraagd om mee te denken in casussen waarin verslaving een rol speelt. De hulpvraag van de cliënt zelf ligt vaak niet als eerste op het gebied van verslaving.
Ervaring op gebied van dubbeldiagnose heb ik opgedaan in de jaren dat ik in een dubbeldiagnosekliniek werkzaam was en daarnaast door mijn rol als zogenaamde ‘DD-consulent’. Ik was consulterend naar de toenmalige FACT-teams en diverse woonvormen binnen GGZ-NHN. Ik zorgde voor bijscholing en had individuele gesprekken met collega’s en cliënten met DD-problematiek. Maar het meeste heb ik geleerd van ‘mijn’ cliënten. Door met hen in gesprek te gaan en vooral nieuwsgierig te zijn. Zo gaven ze mij een inkijkje in hun wereld, waarvoor ik ze zeer dankbaar ben.

Naast mijn werk als SPV ben ik ook trainer motiverende gespreksvoering (MGV) en lid van de webredactie van V&VN-SPV. In de komende blogs wil ik je meenemen in mijn wereld en vertellen over wat de rol van de SPV kan zijn bij cliënten waar dubbeldiagnostiek speelt. Ik wil dit zo praktisch mogelijk houden, met tips waar je hopelijk meteen iets mee kunt.

Goed om te weten is dat de basis voor individuele dubbel diagnose therapie (IDDT) motiverende gespreksvoering is. Vanuit motiverende gespreksvoering wordt gesteld: ‘geef informatie alleen met toestemming’.
Dus eerst een belangrijke vraag aan jullie: “Mag ik je iets vertellen over de rol van de SPV als er DD-problematiek speelt?”

Als je doorleest, ga ik ervan uit dat je benieuwd bent naar de informatie en dat ik je toestemming heb om dit met je te delen.

Zoals je wellicht weet spreken we van dubbeldiagnose als er sprake is van een verslaving (bijvoorbeeld alcohol, drugs, gedragsverslaving) en daarnaast van ten minste één andere psychiatrische stoornis (bijvoorbeeld depressie, ADHD, schizofrenie), waarbij het middel dat misbruikt wordt niet de oorzaak is. Voor cijfers zie Trimbos: Dubbele diagnose: feiten en cijfers – Trimbos-instituut

Een grote groep cliënten binnen de psychiatrie heeft te maken met een dubbele diagnose. Toch horen we nog vaak van collega’s dat ze te weinig kennis denken te hebben over middelen of verslaving en daarom weinig kunnen betekenen voor deze cliënten. Voor iedereen die dit ook denkt, ik hoop je gerust te kunnen stellen. Je hoeft niet veel kennis te hebben over middelen om de cliënt toch te kunnen helpen, immers voor informatie over middelen hebben we het WorldWideWeb. Hier kun je samen met de cliënt alle informatie vinden die je op dat moment denkt nodig te hebben. Onder aan deze blog deel ik wat websites die ik regelmatig gebruik.

Bij IDDT gaat het om goed luisteren naar het narratief en de hulpvraag van de cliënt. Bedenk wel dat deze hulpvraag anders kan zijn dan de richting die jij wellicht voor ogen hebt. Het betekent niet dat de cliënt op het moment dat de client bij jou in de kamer komt bereid is om te stoppen met een bepaald middel of een gedragsverslaving. Bij IDDT gaat het om aansluiten bij de hulpvraag die op dat moment speelt. En laat dat nou precies zijn waar wij als SPV volgens mij heel goed in zijn.

Bij een geïntegreerde behandeling voor mensen met een dubbele diagnose besteed je tegelijkertijd aandacht aan beide diagnoses. Het landelijke expertisecentrum dubbel diagnose (LEDD) beschrijft het als volgt: “Het is geen interventie, maar een behandelmodel waar allerlei interventies onder kunnen vallen. Het model beschrijft de kaders en de uitgangspunten die nodig zijn voor een goede uitvoering en de inhoud die qua behandeling idealiter aanwezig zou moeten zijn. Het belangrijkste is dat er aandacht is voor beide stoornissen en voor de manier waarop deze elkaar beïnvloeden.”

Hoe ziet dat eruit in de praktijk van de SPV: ‘Het eerste gesprek’

“Welke rol speelt middelengebruik in uw leven?”

De basis is een onbevooroordeelde houding naast een gezonde portie nieuwsgierigheid. De eerste vraag zal je bekent voorkomen, want ik ga ervan uit dat ook jij die ergens in het gesprek stelt: “Wat maakt dat je hier bent?”  Maar hoe stel je de vraag over middelengebruik of een gedragsverslaving? Vraag je het op de man af of draai je er wat omheen? Dit is hoe ik het doe, ik vraag: “Welke rol speelt middelengebruik in uw leven?
Deze vraag is een mooi startpunt om die rol verder te ontrafelen. De valkuil bij vragen over hoeveelheden is dat de focus ligt op precies dat en dat is jammer, want daarmee verwijder je van het narratief van de cliënt.

Voorbeeld gesprek:
S= SPV
C= client

(S) Goedemorgen, welkom. Wat maakt dat u hier bent?
(C) Ik voel mij de laatste tijd minder goed in mijn vel zitten. Werken lukt niet meer doordat ik
de laatste tijd slechter slaap. Ik kan mij steeds slechter concentreren op mijn werk. Ik heb
het idee dat ik stik als ik op mijn werk ben.
(laat client uitweiden over dit stuk, vraag naar dat wat hij hoopt te halen en stel dan de
Vraag: )
(S) Welke rol speelt middelengebruik in uw leven?
(C) Ik drink alleen sociaal
(S) Hoe ziet sociaal eruit?
(C) Nou in het weekend samen met mijn vrouw een wijntje bij het eten
(S) U drinkt alleen bij het eten (Reflectie, geen vraag!)
(C) Ja, en ’s avonds nog een glaasje na de koffie
(S) U, drinkt alleen bij het eten en ’s avonds bij de koffie (Reflectie, geen vraag!)
(C) Ja, en soms nog een likeurtje bij de koffie en als vrienden komen dan gebeurt het wel dat
we de koffie overslaan
(S) U drinkt nooit alleen (Reflectie, geen vraag!)
(C) Jawel, soms drink ik wel alleen
(S) Hoe vaak gebeurt dat in een week?
(C) Dat gebeurt steeds vaker, omdat de spanning de laatste tijd toeneemt. Het helpt mij te
ontspannen en ik val beter in slaap.
(S) U, drinkt in principe alleen sociaal en toch merkt u op dat u steeds vaker ook alleen drinkt
om u meer ontspannen te voelen (samenvattend)

In de volgende Blog zal ik verder ingaan op hoe het gesprek zich vanuit hier zich verder kan ontwikkelen
Tip: Mocht je echt nog nooit een training Motiverende Gespreksvoering gehad hebben of is dit heel lang geleden dan het advies om deze te volgen en deze regelmatig te herhalen.

 

Handige sites:

Deskundige hulp bij verslaving – Jellinek
Drugs in de hersenen – Jellinek

Voor mentale gezondheid – Trimbos instituut

Home – Ledd

 

Bron:
Trimbos: Geïntegreerde behandeling van dubbele diagnose cliënten – Trimbos-instituut
LEDD: Factsheet voor familie en naastbetrokkenen